PLEN
Główna Konkurs Rys historyczny Moda damska Moda męska Modrzejewska Ciekawostki E-learning Inne
Modrzejewska
Biografia
Autokreacja
Madame Helena - film
Moda Modrzejewskiej
Kostiumy i suknie
Paleta kolorów
Nauka sztuki krawiectwa damskiego
Bielizna
Zachowane kostiumy
Porcja
Katarzyna Aragonska
Laodamia
Adrianna i Camilia
Rozalinda
Kleopatra
Koronki
Beatrycze
Zakończenie
Fotografia
Helena Modrzejewska i Leopold Kronenberg
INSPIRACJE: Fotogaleria
REKONSTRUKCJE: Opisy strojów i wykroje
Krynolina Radziwiłłówna (1865)
Krynolina z aksamitkami (1865)
Atłasowa (1867)
Krynolina w pasy (1868)
Krynolina z meandrami (1869)
Amazonka (1870)
Turniura balowa 1 (1871)
Turniura balowa 2 (1871)
Maria Stuart (1872)
Córka króla (1873)
Princesska z kwiatkami (1878)
Julia (1878)
Kleopatra (1880)
Princesska z futrem (1880)
Princesska biało-czarna (1882)
Frędzle (1884)
Turniura biała (1885)
Turniura z szabelką (1886)
Balowa z koralikami (1891)
Secesja guziki (1898)
Strój kąpielowy (1900)
Sececja klasyczna (1903)
Zakopiańskie koronki
Barbara Szewczyk
W Muzeum Teatralnym w Warszawie są przechowywane koronki Modrzejewskiej, a wśród nich, kołnierze, mankiety, wstawki, karczki i dekoracje sukien. Żadne z nich nie posiadają opisu, z jakiego kostiumu pochodzą. Wiemy tylko, że to koronki zakopiańskie ze szkoły założonej przez Helenę Modrzejewską w 1883 roku. Aktorka była pomysłodawczynią otwarcia szkoły w Zakopanem. Podczas pobytu na wystawie światowej w Paryżu w 1878 roku Modrzejewska widziała wystawę koronek. Wtedy zaczęła w niej kiełkować myśl o rozpropagowaniu polskiego rękodzieła regionalnego poprzez założenie szkoły koronkarskiej w Polsce. Zakopane, które było ukochanym miejscem polskich artystów drugiej połowy XIX wieku było idealnym miejscem na otwarcie takiej placówki. Spędzali tu wakacje artyści i intelektualiści polscy, którzy z przyjemnością wymieniali poglądy w tym spokojnym, oddalonym od politycznych burz miejscu. Modrzejewska spędzała wakacje w Zakopanem rok po zwiedzeniu wystawy w Paryżu. Tak oto pisała do Marii Faleńskiej:
[...] Mam także plan inny: oto założenie szkoły robót kobiecych w Zakopanem, jako to: haftu, koronek, szycia, etc. [...] 1
1 Jerzy Got, Józef Szczublewski, „Korespondencja Heleny Modrzejewskiej”, tom I.Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1965 r.
Jednak przez nieobecność Modrzejewskiej w kraju, ktoś inny musiał przejąć na swoje barki cały trud organizacyjny. Tą osobą stał się zaufany lekarz i przyjaciel madame Heleny Tytus Chałubiński i to jego powinno nazywać się założycielem szkoły. Modrzejewska zaś przekazała pokaźną sumę na rozwój placówki. Zorganizowano w Krakowie jej benefis, z którego cały dochód został przeznaczony na otwarcie szkoły, której misją było dawanie zawodu biednym wiejskim dziewczynom, szerzenie oświaty i promocja kraju poprzez rękodzieło artystyczne.
Potem Modrzejewska niejednokrotnie kupowała koronki od kolejnych uczennic szkoły i nosząc je na scenach całego świata promowała niezwykłe wyroby z Zakopanego. Szkoła utrzymywała się nie tylko z państwowych dotacji, ale także ze sprzedaży swoich wyrobów. Polskie koronki były prezentowane na wystawach w różnych krajach świata, zdobywały tam liczne nagrody. Na fotografiach odnajdujemy Modrzejewską noszącą koronki. Kostiumem, który najefektowniej prezentuje zakopiański wyrób jest suknia do roli tytułowej w sztuce „Magda” H. Sudermanna z 1903 roku. Prosta suknia, ciemnej barwy o klasycznym secesyjnym kroju zwieńczona jest ogromnym koronkowym kołnierzem, który niczym kielich kwiatu zdobi smukłą sylwetkę. Secesja, która z zamiłowaniem nawiązywała do wzorów roślinnych we wszelkich ówczesnych sztukach: w malarstwie, architekturze, czy w sztuce użytkowej, przejawiała się podobnym charakterem również w modzie. Suknie przełomu wieków miały esowaty kształt imitujący roślinne pnącza, a materiały, z których wykonywano stroje częstokroć były ażurowe, półprzezroczyste, wielowarstwowe - wszystko po to, by przywodzić na myśl formy organiczne. Dlatego koronki były tak modne w okresie secesji. W Muzeum Teatralnym zachowała się koronka do kołnierza zrealizowana na bazie pełnego koła, z rozcięciem na piersi oraz stójką. Jest bardzo podobna do kołnierza, który znamy z fotografii „Magdy”, jednak nie taka sama, gdyż nieznacznie różni się wzorem.
Spośród koronek znajdujących się w muzeum udało się zidentyfikować tę o najdziwniejszym kształcie. Bardzo długa i wklęsła po bokach wstawka nie przywodziła na myśl żadnego znanego elementu stroju. Wykorzystano w niej połyskujące na złoto nici. Wyraźne wybrzuszenia pojawiające się w splocie dawały zapewne piękny efekt na scenie. Podłużna koronka była wszyta od dekoltu do dolnego brzegu sukni w kostiumie Sylwii w sztuce „Giconda” Gabrieleʼa DʼAnnuzio, wystawionej w Krakowie w 1903 r. Ta zupełnie świeża sztuka (napisana cztery lata wcześniej) została zaprezentowana przez Modrzejewską tylko raz. Jednak cudowną balową secesyjną suknię uszytą do roli Sylwii uwieczniono na fotografiach w kilku ujęciach.
Szkoła koronkarska w Zakopanem istniała ponad sto dwadzieścia lat. Przez cały dwudziesty wiek przechodziła wzloty i upadki doświadczając, jak cały kraj lat trudnych i czasów rozkwitu. Na przełomie tysiącleci uczennice szkoły dwukrotnie wyjechały do Kalifornii na festiwal „Świat tkanin” odbywający się w miejscowości San Juan Capistarno, w której wielokrotnie przebywała Modrzejewska. Zaproszone przez prezesa Helena Modjeska Society Krzysztofa Ciepłego przedstawiły prace szkoły na kalifornijskim festiwalu. Przekazały wtedy barwny gobelin do domu Heleny Modrzejewskiej „Arden”, w którym znajduje się muzeum aktorki. Niestety szkoła została zamknięta w 2008 roku, po stu dwudziestu pięciu latach działalności.
© Muzeum Pałac w Wilanowie 2011. Wszelkie prawa zastrzeżone.
stat